«Խելացի», բայց դատարկ անասնաշենքեր

Սյունիքի մարզի անասնապահները հատկապես

հետպատերազական իրավիճակում պետության

կողմից որոշ քայլեր են ակնկալում՝

ի աջակցություն արտակարգ

վիճակում հայտնված

անասնապահների։

Տաթև համայնքի Շինուհայր բնակավայրի բնակիչ Արարատ Գալստյանը հայտնվել է անելանելի վիճակում․երեք ամիս է, ավարտել է մինչև 25 գլուխ անասունի համար նախատեսված շուրջ 300 քառ մետր մակերեսով «խելացի» անասնաշենքի կառուցումը, սակայն այն դեռևս ծառայում է որպես հավաբուն։

Արարատ Գալստյան

Անասնագոմն անվանում ենք «խելացի», քանի որ այն կառուցվել է

ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարարության «Փոքր և միջին «խելացի» անասնաշենքերի կառուցման կամ վերակառուցման և դրանց տեխնոլոգիական ապահովման պետական աջակցության» ծրագրի շրջանակում, որով պետությունը փոխհատուցել է ծախսված գումարի հիսուն տոկոսը։

Ծրագրին դիմողները պետք է ընտրեն առաջարկվող երեք մոդելներից մեկը և ըստ ներկայացրած նախագծի, կառուցեն անասնաշենք։ Փոխհատուցումն տրվում է երկու փուլով՝ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության գյուղատնտեսական խորհրդատվության, նորարարությունների և մոնիթորինգի վարչության կողմից իրականացվող մոնիտորինգի արդյունքում, եթե անասնաշենքը համապատասխանում է պահանջվող բոլոր չափանիշներին։

«Փոքր և միջին «խելացի» անասնաշենքերի կառուցման կամ վերակառուցման և դրանց տեխնոլոգիական ապահովման պետական աջակցության» ծրագիր

Դիմողները պետք է ընտրեն առաջարկվող երեք մոդելներից մեկը և ըստ ներկայացրած նախագծի՝ կառուցեն անասնագոմ։ Փոխհատուցումն տրվում է երկու փուլով՝ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության գյուղատնտեսական խորհրդատվության, նորարարությունների և մոնիթորինգի վարչության կողմից իրականացվող մոնիտորինգի արդյունքում, եթե անասնաշենքը համապատասխանում է պահանջվող բոլոր չափանիշներին։

Ըստ Արարատի ներկայացրած նախագծի, անասնագոմը կառուցվել է նախարարության կողմից առաջարկված երկրորդ մոդելի համաձայն։ Ծախսվել է 23 միլիոն դրամ, որի կեսը՝ 11 մլն 500 հազար, փոխհատուցել է պետությունը։

«Ես զբաղվում էի անասնապահութամբ․ մի երեք տարի առաջ որոշ խնդիրների խնդիրների պատճառով անասուններս վաճառեցի։ Հիմա որոշել եմ նորից սկսել անասնապահութամբ զբաղվել, բայց արդեն նոր չափանիշներ կիրառելով»,- ասում է 32-ամյա Արարատ Գալստյանը, որը մասնագիտությամբ մաթեմատիկայի ուսուցիչ է։

Բայց կարևորը ոչ թե բոլոր չափանիշներին համապատասխան շենք ունենալն է, այլ այն վերջնարդյունքին ծառայեցնելը․ անասնագոմն առանց կենդանի է արդեն երեք ամիս։ Նման պայմաններով անասնաֆերմա ունեցող տնտեսվարողները միայն արտերկրից բերվող տոհմային անասուն պահելու ակնկալիք ունեն․ մեկ տոհմային անասունն արժե է 1-1,5 միլիոն դրամ։

Ֆերմայի վերջնական աշխատանքներն ավարտելուց հետո դիմել է բանկին՝ վարկ ստանալու համար, սակայն բանկն անհրաժեշտ գումարը չի տրամադրել, գրավ է պահանջում։ Ներկայացված գրավն էլ շատ ցածր է գնահատել. 23 միլիոն արժողությամբ այս անասնագոմը բանկը գնահատել է ընդամենը 2500 ԱՄՆ դոլար։

«Հիմա եթե նույնիսկ մեր տունն էլ գրավ դնեմ, միասին հազիվ 6-7 միլիոն գումար կտան, որով ընդամենը հինգ կով կկարողանամ գնել, աշխատանքիս արդյունավետությունը շատ ցածր կլինի»,- ասում է Արարատը։

Անասնաֆերմայի հետ կապված շինուհայրցու ծրագրերը շատ են․ եթե լինեն բարձր կաթնատվություն ապահովող կովերը, կկառուցի նաև կաթի մթերման կետ։ Քանի որ պատերազմից հետո խոտի մեկ հակը 700 դրամից դարձել է 2000, կսկսի հիդրոպոնիկ /անհող/ եղանակով արտադրել նաև անասնակեր։

Անասունների ներկրման, գնման գործընթացում եւս գյուղացիները պետության աջակցությունն են ակնկալում։ Ունեցած ողջ գումարը ներդրել են շինարարության մեջ և հիմա կանգնել փաստի առջեւ։

Խնձորեսկցի Սանասար Ղալդունցը եւս ավարտել է «խելացի» անասնաշենքի շինարարական աշխատանքների առաջին փուլը, բայց սարքավորումների տեղադրման համար հայտնվել է անորոշության մեջ։

«Թող պետությունն աջակցի անտոկոս վարկ վերցնենք․ կարող ա վարկ եմ վերցնում, անասունը բերում հասցնում գյուղ, բոլորը սատկում են, ես էդ վարկի տակից ոնց դուրս գամ։ Պատրաստ եմ մինչև մի 40 անասուն բերել, միայն թե աջակցեն։ Կբերենք, կպահենք, կաշխատենք․ դժվար բան չկա, մնում է գյուղացուն ձեռք մեկնեն։ Եթե հնարավորություն լինի անասուն բերենք, ամենաուշը 10 օրվա մեջ կկարողանանք այստեղ կազմակերպել ու պահել»,- ասում է ֆերմերը։

«Թող պետությունն աջակցի՝ անտոկոս վարկ վերցնենք։ Կարող է, վարկ եմ վերցնում, անասունը բերում, հասցնում եմ գյուղ, բոլորը սատկում են, էդ վարկի տակից ո՞նց դուրս գամ։ Պատրաստ եմ մինչև մի 40 անասուն բերել, միայն թե աջակցեն։ Կբերենք, կպահենք, կաշխատենք, դժվար բան չկա, մնում է գյուղացուն ձեռք մեկնեն։

Եթե հնարավորություն լինի անասուն բերենք, ամենաուշը 10 օրվա մեջ կկարողանանք այստեղ կազմակերպել ու պահել»,- ասում է խնձորեսկցի Սանասարը։

Արդյոք իմա՞ստ ուներ այսքան ծախս անել, եթե վերջում հնարավորություն չենք ունենալու տոհմային անասուն բերելու․ մտահոգվում են գյուղացիները։

Սանասարի անասնագոմը նախատեսված է մինչև 70 գլուխ կենդանու համար։ Կառուցման և տեխնոլոգիական ապահովման համար ծախսերը համապատասխանեցվել են պետության կողմից առաջարկվող 3-րդ մոդելին, որը նախատեսված է 40-45 գլուխ անասունի համար և գնահատվել է 35 մլն դրամ։ Առաջին փուլի ավարտից հետո Սանասարը ստացել է 8,5 միլիոն դրամ փոխհատուցում։

Չնայած պետության կողմից առաջարկվող ծրագրում որևէ պահանջ կամ կետ չկա անասնատեսակի հետ կապված, բայց ֆերմերները նշում են, որ տեղական անասունները ցածր կաթնատվություն ու մսատվություն ունեն, և երբ կաթի լիտրն արժե առավելագույնը 140 դրամ, իսկ խոտի հակը՝ 2000, ստացված եկամուտը զրո է։

Պատերազմից հետո, երբ կորցրած արոտավայրերի պատճառով Սյունիքի մարզում անասնապահության համար ստեղծվել են ամենածանր պայմանները, գյուղացիներն ակնկալում են պետության աջակցությունը, եթե գյուղատնտեսության համատարած ապահովագրություն ներդրվի, ռիսկերը կնվազեն, մարդիկ վստահ աշխատել։

«Եթե պետությունը կանգնի գյուղացու կողքին, գյուղացին էլ նույն հաջողությամբ կկանգնի պետության կողքին»,- ասում է Արարատը և հավելում, որ ավելի արդյունավետ կլինի, եթե վարկի համար շահառուն իր դիմումը ներկայացնի նախարարությանը, ոչ թե բանկին ու հենց նախարարության համապատասխան բաժինը սկսի էդ հարցով զբաղվել։ Եթե նախարարությունն այդ գործընթացը վերցնի իր վերահսկողության տակ, գործընթացն ավելի հեշտ ու առանց խոչընդոտների կլինի։